Page 43 - 4_Естествознание

Һайванатларни қоғдаш

Һайванатларни қоғдаш тоғрисидики өз
лайиһәңларни түзүңлар.
textbooks nis edu kz

Ойлиниңлар ? Биләмсиләр?

Қандақ ойлайсиләр, барлиқ тирик организмлар йоқи- Бурунқи заманда биз-
лип кәтсә, қандақ һадисиләр йүз бериду? ниң елимизда хечирлар

(қулан) яшиған. Вақит-
Һайванатларниң аз учрайдиған вә йоқилип кетип ниң өтүши билән улар

барған түрлири Қизил китапқа киргүзүлгән. Сани браконьерлар (овчи)
азийип кетип барған һайванларни мәхсус җайларда тәрипидин йоқитил-
көпәйтмәктә. Аз учрайдиған вә йоқап кетип барған ди. Хечирларни қай-
һайванларниң түрлирини сақлап вә қоғдап қелиш үчүн тидин Түркмәнстан-

түзүлгән җайни қоруқ дәп атаймиз. Бизниң елимиздә 10 дин елип келип Арал
дөләтлик тәбиәт қоруқлири бар: Үстүрт, Барса-Кәлмәс, деңизида җайлашқан
Қорғалжын, Наурызым, Ғәрбий-Алтай, Марқакөл, Барса-кәлмәс арили-
Алакөл, Алмута, Қаратау, Ақсу-Жабаглы. Бу қоруқлар дики шу аралниң нами

йоқилип кетиш алдида турған һайванлар билән билән атилидиған
өсүмлүкләрни сақлап қелиш үчүн қурулған. Мәсилән, «Барса-кәлмәс» тәби-
Ақмола вилайитидә Қорғалжын қоруғи қурулған. Бу ий қоруғида көпәйт-
мәктә. Кейинирәк улар
йәрдә дунияда әң аз учрайдиган қушниң түри қизил Алтын-Эмель миллий

фламинго яшайду. Җәнубий Қазақстан вилайитидики паркиға елип келинди.
Ақсу-Жабаглы қоруғида аз учрайдиған Грейга лалә Һазирқи күндә бизниң
гүли сақланмақта. Қоруқлар дөләт тәрипидин назарәт елимизда хечирниң сани
қилинип туриду. 2000 ға йәтти.

Қоруқлардин башқа миллий паркларму қурулмақта.
Бу паркларниң қоруқлардин пәрқи шуниңдики, улар-
ни туристлар билән дәм алғучилар зиярәт қилалайду.
Елимиз территориясидә Баянаул, Иле-Алатау, Бурабай

вә Алтын-Эмель миллий парклири қурулған.

8-дәрис 43