Page 65 - 4_Естествознание
P. 65

галлар билән далалардики отни тез таритиду, деңиз                      Ойлиниңлар

          вә океанларниң күчлүк долқунлинишиға елип келиду.
                                                                                  Немишкә жиртқуч
          Шамал тоғрисида немә билиш керәк?                                   һайванлар шамалға қар-
                  textbooks nis edu kz
                                                                              ши маңиду?
             Шамалниң күчини дурус пайдилиниш үчүн адәмләр
          немини билиш керәк? Силәр қандақ ойлайсиләр?


            Модель ясаңлар

                Флюгер моделини ясаңлар.
            Керәклик нәрсиләр:
               •  пластикилиқ стакан,
               •  пластикилиқ трубка,
               •  рәңлик қәғәз,
               •  қайча,
               •  клей,
               •  ушшақ миқлар.
                Флюгерни шамалниң йөнилишиниң өзгиришини

            байқаш үчүн пайдилиниңлар.
                                                                              ?    Биләмсиләр?



             Йәр үстидә соғ һава билән иссиқ һаваниң                              Шундақла, турақ-
          алмишишиға бағлиқ шамалниң илдамлиғи билән                           лиқ чиқип туридиған
                                                                               шамаллар моҗут. Улар
          йөнилиши өзгириду. Шамалниң йөнилиши униң қайси                      дайим бир йөнилиштә
          тәрәптин чиқиватқанлиғиға қарап ениқлиниду. Әгәр                     чиқиду. Елимизда турақ-

          шамал шимал тәрәптин чиқса, уни шималий дәп атап                     лиқ шамалниң 23 түри
          «Ш» һәрипи билән бәлгүләйду. Шамалниң йөнилиши                       ениқланған. Уларниң
          билән күчини ениқлаш маһарити парашют, тағ чаңғуси                   ичидики әң күчлүкли-
          вә йәлкәнлик, планеризмлиқ спортта чоң әһмийәткә                     ри: Аристанлиқ- Қара-

          егә. Шамалниң йөнилишини флюгерниң ярдими                            баш, Жалғызтобе, Ебы,
          арқилиқ ениқлашқа болиду. Флюгер горизонтал                          Сайкан, Шили, Атырау.
          көрсәткүчи әсвап әркин айлинидиған тик оқтин (ось)                   Интернет мәнбәсидин
          туриду. Буниңда флюгерниң бир тәрипи иккинчи                         мошу шамалларниң ил-

          тәрипигә қариғанда еғирирақ болиду. Флюгерниң                        дамлиғи тоғрисида мә-
          йеник тәрипи яки стрелкиси шамалниң чиқиватқан                       лумат тепиңлар. Әң күч-
          тәрипигә қарап пеқирайду. Еғир қисми шамалниң                        лүк чиқидиған шамалниң
          чиқиватқан тәрипидә қалиду. Заманивий флюгерлар                      5 түриниң илдамлиғиға
                                                                               диаграмма түзүңлар.
          электронлуқ әсваплар билән җабдуқланған.



                                                                                                 6-дәрис      65
   60   61   62   63   64   65   66   67   68   69   70