Page 67 - 4_Естествознание
P. 67

Тәтқиқ қилиңлар                                                      Ойлиниңлар

               Һаваниң қайси хисләтлири тәбиәттә вә нәрсиләрни                    Адәмгә таза кислород
            ясашта қоллинилиду?                                               билән дәм елишқа болам-
                  textbooks nis edu kz
                                                                              ду?

                                                                              ?    Биләмсиләр?



                                                                                  Тәтқиқатчиларниң
                                                                               ениқлиши бойичә, бөл-
                                                                               мә ичидики һава униң
                                                                               сиртидикигә қариғанда
                                                                               көпирәк паскинлашқан.
                                                                               Әгәр бөлмини шамал-
                                                                               датмиса, һаваниң тәрки-

                                                                               видики кислород билән
                                                                               көмүр диоксидлиқ гази
                                                                               өзгәрмәйду. Адәм бали-
                                                                               си өзини начар сезишкә
                                                                               башлайду. Шуниң үчүн
             Һава тәркивигә киридиған кислородниң әһми йити                    бөлмини пат-пат шамал-

          наһайити зор. Кислород дәм елиш үчүнла әмәс, бәлки                   дитип туруш керәк.
          яғачни, көмүрни, нефть мәһсулатлирини, газни көй-
          дүрүш үчүнму керәк. Кислородниң қатнишиши билән
          тәбиәттә датлишиш, чириш, ечип кетиш җәриянлири

          йүз бериду. Һава мөлчәриниң қизиғанда кәңийиш,
          совуғанда қисилиши, қозғилиши охшаш хисләтлири
          тәбиәттә муһим роль ойнайду. Һәрхил авазларниң
          һавада тарилишиға нисбәтән аңлаймиз. Адәмләр

          нәпәс елиши начарлишип, еғир әһвалда қалғанда,
          кислород ястуғини (подушка) пайдилиниду.
             Альпинистлар егиз чоққиларға чиққанда, аквалан-
          гистлар су астида, хаңчилар йәр астида ишлигәндә,  Әстә сақлаңлар!

          химия санаити ишчилири, от өчәргүчиләр шундақла                         Һаваниң хислитигә бағ-
          пәвқуладдә вәзийәтләрдә самолётларни қошумчә                        лиқ, адәм балиси уни һа-
          һава билән тәминләш үчүн кислород баллонлирини                      ятниң һәрхил саһалирида
          пайдилиниду.                                                        қоллиниду.






                                                                                                 7-дәрис      67
   62   63   64   65   66   67   68   69   70   71   72