Page 53 - 4_Естествознание
P. 53

Тәтқиқ қилиңлар                                                      Ойлиниңлар

               Йәр бетидә қандақ чоң тәбиий объектлар бар?                        Тағлар түзләңләргә
                                                                              айлиниши мүмкинму?
                  textbooks nis edu kz
                                                                              ?    Биләмсиләр?



                                                                                  Дуния йүзидики әң
                                                                               чоң егизлик - бу Гима-
                                                                               лай теғидики Эверест
                                                                               чоққиси. Уни биринчи
                                                                               болуп инглиз сәяһәтчиси
                                                                               Джордж Эверест ачти.
                                                                               Йәрлик аһалә бу чоққини
                                                                               Джомолунгма дәп атайду.

                                                                               «Джомолунгма» сөзиниң
                                                                               тәрҗимиси «Муқәддәс
                                                                               тағлар аниси» дегән мәна-
                                                                               ни билдүриду.
                                                                                  Йәр йүзидики әң
             Тағлар егизлиги бойичә әң егиз, пака вә оттура                    төвән қуруқлуқ - бу
          болуп бөлүниду. Әң егиз тағлар - бу Гималай, Тянь-                   Әрәпстан йерим ари-

          Шань, Альп, Кордильер вә Анд тағлири. Улар егизлиги                  лиға җайлашқан Өлүк
          биләнла әмәс, өзидики музлуқлар биләнму пәриқли-                     деңиз. Бу қуруқлуқ
          ниду. Пака тағларда музлуқлар болмайду.                              деңиз егизлигидин 402

             Елимиздики Сарыарқа теғи пака тағларға ятиду.                     метр төвән җайлашқан.
          Униң көпчилик қисмини өсүмлүкләр егиләйду.
             Түзләңләр түз вә үстүртләр болуп иккигә бөлүниду.
          Бизниң елимиздә Ғәрбий Сибирь, Туран вә Прикаспий
          түзләңлири орунлашқан. Түзләңләр йеза егилик ишли-

          ри үчүн қолайлиқ. Йәрниң деңиз егизлигидин төвән
          туридиған қисми ойманлиқ дәп атилиду. Қазақстанди-
          ки әң чоңқур ойманлиқ - бу Қарақия оймини.


            Әстә сақлаңлар!


               Йәр бети тағлиқ вә түзләң дәп бөлүниду. йәр бетидин егиз даириси тағ, төвән
           даириси ойманлиқ дәп атилиду. Егизлигигә қарап тағлар пака, оттура вә егиз охшаш
           3 түргә бөлүниду. Йәр йүзидики




                                                                                                 2-дәрис      53
   48   49   50   51   52   53   54   55   56   57   58