Page 37 - 4_Естествознание
P. 37
Қелин орманлиқларда күн нуриниң йетишмәслиги Ойлиниңлар
сәвәвидин нәм көп болиду. Мундақ җайлардики озуқ
тизмисини чөпләр әмәс, бәлки мохлар, лишайниклар Бу схема озуқлиниш
вә чатқаллиқлар тәшкил қилиду. Қелин җаңгалларда тармиғи дәп атилиду.
textbooks nis edu kz
Немишкә шундақ атили-
мошу өсүмлүкләр билән озуқлинишқа адәтләнгән ду? Қандақ ойлайсиләр?
һайванлар яшайду. Мәсилән, җәрәнләр буниңға ми- Бу тармақ немә сәвәптин
сал болиду. Уларни овлайдиған жиртқуч һайван ейиқ вәйран болуши мүмкин?
болуп һесаплиниду.
Организмларниң һаят кәчүрүш орни билән уларниң
тамақлиниш қабилийитини етибарға алған һалда озуқ
тизмиси түзүлиду.
Модель ясаңлар
Сүрәттә көрситилгән һайванларниң озуқ тизмисини
уларниң һаят кәчүридиған җайиға бағлиқ түзүңлар.
? Биләмсиләр?
Озуқ тизмисиниң ту-
рақлиғи қоршап турған
муһитниң шараитиға
бағлиқ болиду. Мәсилән,
Каспий деңизида нефть
чиқириш вә уни тошуш
нәтиҗисидә су паскини-
лишип, нурғунлиған озуқ
тизмилири вәйран болуш
ховупи астида туриду.
Қайси бағлиниш артуқ? 1 бүркүт тийин дәрәқ белиқ
Таблицида озуқ тизилмили-
риға мисал кәлтүрүлгән. Һәр- 2 ейиқ гүл яңақ Һәсәл һәриси
бир қурдики артуқ бағлиниш- 3 тошқан төгә бүркүт сәвзә
ни тепиңлар. Организмларни
пәйдин-пәй җайлишиши бой- 4 ат түлкә буғдай чашқан
ичә атаңлар. Қайси озуқ тиз- 5 тоху йопурмақ пақа һашарәт
мисини толуқтурушқа боли-
ду? Сәвәвини чүшәндүр. 6 қой қарөрүк чөп бөрә
5-дәрис 37
